De Graafschap in de Middeleeuwen

Search

Het Heilige Roomse Rijk (1437-1556)

Het Habsburgse huis

Albrecht II, 1437-1439

Als het huis der Luxemburgers uitsterft gaat de erfenis van Sigismund (Bohemen en Hongarije) naar de Habsburger hertog Albrecht V van Oostenrijk (geboren 10-8-1397). Hij is een verre nazaat van Rudolf I van Habsburg Ψ (1273-1291). De Duitse keurvorsten kiezen hem als keizer, waarmee Albrecht V Albrecht II wordt.
Door de vereniging van Oostenrijk, Hongarije en Bohemen zijn de Habsburgers, in tegenstelling tot hun voorvaderen, machtig genoeg geworden om de Duitse keurvorsten voor lange tijd hun wil op te leggen. In 1438 geschiedt in Duitsland wat veel langer geleden in Engeland en Frankrijk reeds is gebeurd. Het koningschap wordt erfelijk.

De keurvorsten zijn gedegradeerd tot ceremoniële figuranten. Tot 1806 zullen de Habsburgers de Duitse kroon bezitten.
Op 27 oktober 1439 sterft Albrecht II in Neszmély aan de gevolgen van een veldtocht in Turkije.

Frederik III, 1440-1493

Munt van Friedrich III.

Frederik V van Steiermark (geboren 21-9-1415) volgt als Frederik III Albrecht II op. Hij is een achterneef van Albrecht II en zal als regent optreden voor Albrecht II’s nog niet geboren zoon Ladislaus Posthumus. Ladislaus sterft jong in 1457.
In 1452 wordt Frederik III door de paus Nicolaus V tot keizer gekroond. Frederik III zal de paus steunen tegen het concilie over reformatie. Op 19 augustus 1493 overlijdt Frederik III te Lins.

Maximiliaan I, 1493-1519

Maximiliaan I.

Maximiliaan I (geboren 22-3-1459) volgt zijn vader Frederik III op. Hij wordt wel ‘de laatste ridder’ genoemd. In 1508 kroont hij zichzelf in, in overleg met paus Julius II, tot keizer. Hij tracht de eenheid binnen het Roomse Rijk te herstellen. In 1477 huwt hij met Maria van Bourgondië, die de Nederlanden van haar vader Karel ‘de Stoute’ heeft geërfd. Dit huwelijk is van groot belang voor de geschiedenis van Europa. Zij krijgen een zoon, Philips van Oostenrijk ‘de Schone’.
Op 12 januari 1519 overlijdt Maximiliaan I in Wels.

Karel V, 1519-1556

Karel V (Titiaan).

Op 24 februari 1500 wordt Karel I geboren als zoon van Philips ‘de Schone’ en Juana van Spanje. De vele koloniale goederen in Zuid-Amerika die Juana als bruidsschat meebrengt, maken voor Karel I haar geestelijke gestoordheid meer dan goed! Er wordt vaak beweerd dat in de erfgoederen van Karel I de zon nooit ondergaat.
Op 28 juni 1519 volgt Karel I van Spanje als Karel V zijn grootvader Maximiliaan I op. Hiervoor is een omkoopsom van bijna een miljoen goudgulden nodig om Franz I van Frankrijk buiten de deur te houden. In datzelfde jaar onderwerpt Hernando Cortez het Aztekenrijk in Mexico, zodat goudguldens geen probleem zijn. Van inflatie hebben de mensen in die tijd nog nooit gehoord.
In 1530 is Karel V de laatste Duitse koning die door een paus tot keizer gekroond wordt. Als verkiezingsbelofte (zogenaamde kiescapitulatie) heeft hij de Duitse keurvorsten moeten beloven dat hij geen verbonden zal sluiten zonder de keurvorsten erin te kennen. Verantwoordelijk voor deze regeling is Frederik van Saksen ‘de Wijze’. Deze neemt hiermee de hervormer Luther in bescherming. Karel V is voorstander van een verenigd christelijk rijk, maar dit middeleeuwse idee strookt niet met de Habsburgse dynastiepolitiek. Het Heilige Roomse keizerschap is slechts een titel geworden. Duitsland valt weer in deelstaten uiteen en de rest van Karel V’s rijk begint al spoedig aan een onafhankelijkheidsstrijd. In de Nederlanden begint bijvoorbeeld de Tachtigjarige Oorlog.
Moegestreden stoot Karel V de ene na de andere kroon af en trekt hij zich in 1556 uit de wereld terug. Op 21 september 1558 overlijdt hij in Estremadura.

Literatuur

  1. Geschiedenis van de Nederlandse stam, Prof. Dr. P. Geyl,
    Wereldbibliotheek, Amsterdam, 1961.
  2. Geschiedenis van Gelderland van de vroegste tijden tot het einde der Middeleeuwen, Dr. W. Jappe Alberts,
    N.V. Martinus Nijhoff’s Boekhandel en Uitgeversmaatschappij, ‘s-Gravenhage, 1966.
  3. Van hunebed tot Hanzestad, J. de Rek,
    Bosch & Keuning N.V., Baarn, 1973.
  4. Nijhoffs Geschiedenislexicon Nederland en België, H.W.J. Volmuller e.a.,
    Martinus Nijhoff, ‘s-Gravenhage, 1981.
  5. Overzicht van de Nieuwe Geschiedenis, D.J. Roorda e.a.,
    Wolters-Noordhoff, Groningen, 1983.
  6. Tweeduizend jaar geschiedenis van Gelderland, Klaas Jansma en Meindet Schoor,
    Uitgeverij Inter-Combi van Seijen, Leeuwarden, 1986.
  7. Vijftig eeuwen volk langs de IJssel, Willy H. Heitling en Leo Lensen,
    Terra, Zutphen, 1990.
  8. Pre- & Protohistorie van de Lage Landen, J.H.F. Bloemers & T. van Dorp,
    Open Universiteit, Uitgeverij Unieboek, Bussum, 1991.
  9. Die Ottonen – Königsherrschaft ohne Staat, Gerd Althoff,
    Verlag W. Kohlhammer, Stuttgart, 2000.
  10. Atlas van middeleeuws Europa, Angus Konstam,
    Atrium, Alphen aan den Rijn, 2001.
  11. Das Mittelalter – Geschichte in Überblick, Ulrich Knefelkamp,
    Ferdinand Schöningh, Paderborn, 2002.
  12. Genealogie der Franken, Karl-Heinz Schreiber.
  13. Medieval prosopography, Donald C. Jackman (offline).
  14. Mittelalterliche Genealogie im Deutschen Reich bis zum Ende der Staufer, Karl-Heinz Schreiber.

Gegeven in den jair ons Heren, doen men screeff MM ende I des Sonnedages op sunte Raimundus van Pennafort dach, dat was op ten zevenden dach der maent van Januarii.