De Graafschap in de Middeleeuwen

Search

Het Heilige Roomse Rijk (450-737)

Het Merovingische huis

Merovech Ψ, 450-458

soldaat

Als de Romeinen zich langzamerhand terugtrekken op Rome, om zich van de Hunnen (Attilla) te ontdoen laten ze een machtsvacuüm achter in onze streek. Uit de mist komen er rond 450 na Christus twee belangrijke Frankische stammen de geschiedenis binnenstappen. De Ripuariërs, die een halve eeuw tussen Rijn en Maas hebben gewoond, en de Saliërs (waarnaar Salland is vernoemd) die tussen Rijn en Schelde wonen.

De Salische Franken trekken Noord-Gallië binnen en veroveren onder hun aanvoerder Merovech dit gebied. Hij roept zich tot koning uit. Nazaten van deze eerste koning worden Merovingers genoemd. Merovech sterft in 458.

Childerik I Ψ, 458-481

Merovech wordt opgevolgd door Childerik I, die tot 481 de expansiepolitiek van zijn vader voortzet.

Chlodovech I Ψ, 481-511

Childerik I wordt opgevolgd door Chlodovech I, vaak beter bekend als Clovis. Deze weet in 486 de laatste Romeinse stadhouder te verslaan, waardoor er een einde komt aan het Westromeinse Rijk. Tien jaar later laat Chlodovech I zich dopen tot het ware geloof. In tegenstelling tot de andere Germaanse volken beschouwen de Franken nu Christus als goddelijk, hetgeen voor de geschiedenis van groot belang is.
In 511 sterft Chlodovech I en zijn vier zonen nemen het over. Een tijd van onderlinge oorlogen breekt aan.

Chlotar I Ψ (en anderen), 511-561

Die vier zonen zijn:  Theuderich (Thierry) I Ψ, Clodomir Ψ, Childebert I Ψ en Chlotar I Ψ. Ondanks onderlinge naijver weten zij niettemin het Bourgondische Rijk en Beieren te veroveren. In 524 sneuvelt Clodomir en de drie overige broers verdelen zijn land. Zij veroveren daarna het Bourgondische Rijk. Dan sterft in 532 Theuderich I. Hij wordt opgevolgd door Theodebert (I) Ψ. Deze is berucht als vechtersbaas, wat hij waarmaakt door Beieren te veroveren. Langzamerhand komen deze Salische Franken onze kant weer op. In 547 wordt Theodebert (I) opgevolgd door zijn zoon Theudebald Ψ, die acht jaar zal meeregeren. In 555 legt hij het loodje. Twee zonen zijn nu nog over; Childebert I en Chlotar I. De laatste blijkt de langste adem te hebben, want in 558 overlijdt Childebert I. Opnieuw heeft het Frankische Rijk één koning.

Sigibert I Ψ, Chilperik I Ψ en Gontran Ψ, 561-575

Na de dood van Chlotar I in 561 komen drie zonen van hem aan de macht. Een nieuw tijdperk van familiedrama’s breekt aan. Moord en doodslag over en weer. Sigibert I regeert in Reims over Austrasië, Chilperik I in Soissons over Neustrië en Gontran (Guntram of Gunthar) in Orléans over Zuid-Gallië en Bourgondië. Over en weer wordt er gemoord en vergiftigd. Sigibert I trouwt met Brunhilde van West-Gothen Ψ, een mooie Visigotische prinses.

Chilperik I, Gontran en Childebert II Ψ, 575- 584

In 575 volgt Childebert II zijn vader Sigibert I in Austrasië op. De familieruzies gaan desondanks gewoon jaren door, totdat Chlotar II komt. Belangrijke veroveringen doen zich niet meer voor, men is te druk met elkaar.

soldateneeuw6

Chlotar II Ψ, 584-628

Chlotar II volgt in 584 zijn vader Chilperik I op. Van 584 tot 592 moet hij Childebert II en Gontran nog naast zich dulden. Gontran sterft en zijn rijk, Bourgondië, wordt met Austrasië samengevoegd onder Childebert II. Childebert II, geeft het in 595 op en laat twee minderjarige zoons achter, Theudebert (II) Ψ en  Theuderich II Ψ. Met hen deelt Chlotar II de macht nog even. Hier komt Brunhilde, de Visigotische prinses, weer om de hoek kijken.
Brunhilde verovert uit naam van haar twee kleinzonen het grootste deel van het Frankische Rijk en weet Chlotar II in een klein hoekje ten noorden van de Seine terug te dringen. Eenmaal volwassen brengt Theuderich II in 611 meteen zijn broer Theodebert II om het leven en neemt diens rijk Austrasië in bezit. Het jaar daarop sterft hij. Overgrootmoeder Brunhilde, die al zoveel heeft meegemaakt, stelt de jonge Sigibert II Ψ als koning aan. Zij is weer regentes. De edelen in Austrasië en Bourgondië verzetten zich hier tegen en zweren trouw aan Chlotar II. Deze wordt direct in zijn macht beknot op een samenkomst van edelen in Parijs. Hier wordt de vrijheid van de kerk en wereldlijke aristocratie uitgeroepen. De koning verplicht zich om zijn raadslieden uit de kringen van de grootgrondbezitters te kiezen. Hier vinden de later zo belangrijke heerlijke rechten hun oorsprong.

Dagobert I Ψ, 628-639

Chlotar II wordt in 628 opgevolgd door Dagobert I. Hij zal de laatste koning der Merovingers zijn die nog enige macht uitoefent. Het Frankische Rijk is opgedeeld in allerlei staatjes, waar de macht in handen is van de hofmeijer (major domus). De opvolgers van Dagobert I zijn na zijn dood in 638 slechts marionetten in handen van de koninklijke hofmeijers.

Sigibert III Ψ en Chlodovech II Ψ, 639-656

In 639 nemen twee zonen van Dagobert I het over. Inmiddels zijn de hofmeijers zo machtig geworden dat hun ambt erfelijk is geworden. Ze bestrijden elkaar naar hartelust.

Chlotar III Ψ en Childerich II Ψ, 656-673

Vervolgens gaat de macht over naar de zonen van Chlodovech II. Eerst regeert Chlotar III alleen van 656 tot 660. Dan krijgt hij gezelschap van Childerich II. Samen regeren ze tot 670. Dan is Childerich II solo aan de macht.

Theuderich III Ψ, 673-691

Soldaat in de 8ste eeuw.

Bij de overname van de macht van Childerich II moet Theuderich III zijn achterneef  Dagobert II Ψ,een zoon van Sigibert III, tot 678 naast zich dulden. Bij al deze wisselingen van de macht zijn het de hofmeijers die de gang van zaken bepalen. Het Rijk is in drie staten verdeeld; Austrasië, Neustrië en Bourgondië. In 687 behaalt hofmeier Pippin II ‘de Middelste’ Ψ van het in het noorden gelegen Austrasië een grote militaire zege op de zuidelijke hofmeijer van Neustrië. Daarna is de macht over het Frankische Rijk weer in handen van één persoon: Pippin II.

Chlodovech III Ψ, 691-695

De volgende marionet is Chlodovech III. Hij voldoet niet lang in Pippin II’s ogen.

Childebert III Ψ, 695-711

Chlodovech II wordt al na vier jaar vervangen door zijn broer Childebert III. Deze doet het volgens Pippin II beter.

Dagobert III Ψ, 711-716

Dagobert III, de zoon van Childebert III, is weer minder geschikt. Hij moet na vijf jaar het veld ruimen.

Chilperich II Ψ en Chlotar IV Ψ, 716-720

Chilperich II is de zoon van Childerich II. Hij deelt de macht met Chlotar IV, de zoon van Dagobert III. In 719, wanneer de Friese koning Redbod (Radboud) Ψ sterft, neemt Pippijn I het land tot aan de Lauwers in bezit.

Theuderich IV Ψ, 720-737

Pas in 734 worden de Friezen definitief verslagen door de opvolger van Pippin II, hofmeier Karel Martel. Als in 737 de Merovingische koning Theudebert IV, de broer van Chlotar IV, zijn laatste adem uitblaast, besluit Karel Martel, geen nieuwe koning aan te wijzen. Niettemin beschouwt hij zichzelf niet als koning, want hij dateert zijn decreten met het jaar x na koning Theuderich IV in plaats van jaar x van zijn bewind. Daarmee komt een eind aan het Merovingische Huis. Vanaf nu zijn de Karolingers aan de macht.

Literatuur

  1. Grote Historische Schoolatlas, J.W. Berkelbach v.d. Sprenkel et al.,
    W.E.J. Tjeenk-Willink N.V., Zwolle, 1941.
  2. Nijhoffs Geschiedenislexicon Nederland en België, H.W.J. Volmuller e.a.,
    Martinus Nijhoff, ‘s-Gravenhage, 1981.
  3. Pagus und Comitatus in Niederlothringen, Ulrich Nonn,
    Ludwig Röhrscheid Verlag, Bonn, 1983.
  4. Die Welfen – Herrschaft und Erinnerung (819-1252), Bernd Schneidmüller,
    Verlag W. Kohlhammer, Stuttgart, 2000.
  5. Die Germanen, Legende und wirklichkeit von A-Z, Hannsferdinand Döbler,
    Orbis Verlag, Munchen, 2000.
  6. Atlas van middeleeuws Europa, Angus Konstam,
    Atrium, Alphen aan den Rijn, 2001.
  7. In kringen van kanunniken, Kaj van Vliet,
    Walburg Pers, Zutphen, 2002.
  8. Mittelalterliche Genealogie im Deutschen Reich bis zum Ende der Staufer, Karl-Heinz Schreiber.
  9. Genealogie der Franken, Karl-Heinz Schreiber.
  10. Kurfürsten, Sven Bockisch.

Gegeven in den jair ons Heren, doen men screeff MCM ende XCVIII des Dingxdages op sunte Lodewijk dach.