De Graafschap in de Middeleeuwen

Search

Huis ’t Velde

Anno 1326

Eerste vermelding

Ingang van huis 't Velde.

Het ‘goet ten Velde‘ komt voor het eerst uit de bronnen naar voren in 1326, wanneer Hendrik van Suderas wordt vermeld als leenman van graaf Reinald II van Gelre. Of er dan al een huis op het goed staat, is onbekend. Tijdens grote herstelwerkzaamheden in de jaren 1962-64 zijn er sporen gevonden van een klein middeleeuws huis, maar of deze dateren uit de tijd van de eerste vermelding is onbekend.

Geen kasteel

’t Velde is nooit een verdedigbaar huis geweest en voldoet dus niet aan de definitie van een kasteel. In latere tijden is het wel als havezate aangemerkt, zodat eigenaren zitting hebben in de Staten van het Kwartier Zutphen. Aan het huis is tevens het erfrichterschap van de mark van Warnsveld verbonden. Hetgeen inhoudt dat de opeenvolgende bezitters voorzitter zijn van de vergadering van geërfden, de eigenaren welke deelgerechtigd zijn in de mark.

Bezit van de familie Leerinck

Mogelijk wapen van de familie Leerinck.

In 1378 komt het goed in bezit van Lutgarde Kreynck, echtgenote van Jacob Leerinck. Beide geslachten behoren tot de Zutphense magistratuur. In 1379 wordt Jacob Leerinck en in 1402 zijn zoon Willem Leerinck met het goed beleend. Na zijn kinderloos overlijden in 1432 vererft het goed aan zijn neef Gerrit Andries Leerinck. Gerrit Andries Leerinck ziet blijkbaar niets in een huwelijk en blijft bij zijn moeder in Zutphen wonen. Geen huwelijk betekent meestal geen kinderen, zodat bij Gerrit Andries’ overlijden in 1475 het goed aan zijn broer Willem Leerinck vererft. Ook Willem behoort zoals alle Leerincks tot het Zutphense stadsbestuur. Hij vestigt een record door maar liefst 52 jaar als schepen en raad op te treden. In 1501 erft zijn zoon Andries Leerinck ’t Velde. Met hem als laatste mannelijke Leerinck die ’t Velde in bezit zal hebben worden de Middeleeuwen afgesloten.

Huis 't Velde anno 1743 (tekening van De Beyer).

Onbekende bouwers

Bij verbouwing verdwenen gevelversiering.

In het begin van de zestiende eeuw wordt de aanzet tot het huidige huis gegeven. Tot nu toe is niet vastgesteld kunnen worden wanneer en door wie het huis is gebouwd. De kern van het huidige huis maakt gebruik van het middeleeuwse muurwerk van zijn voorganger. Tijdens de restauratie in de jaren ’60 wordt de originele zestiende-eeuwse voordeur ontdekt die ‘in rood en wit en op de punt staande zwarte vierkantjes’ een variatie op het wapen van de familie Leerinck vertoont. Dit motief vinden we ook terug bij een onder een pleisterlaag verborgen gevelversiering. Die wordt geschat op niet ouder dan circa 1550 en de familie Bentinck heeft ’t Velde dan al tientallen jaren in bezit. Misschien zijn deur en gevelversiering kopieën van oudere voorgangers, maar zeker is dit niet. Het draagt in ieder geval niet bij aan de precieze datering van het huis. Het enige zekere is dat ver na de Middeleeuwen het huis pas zijn definitieve vorm krijgt.

Literatuur

  1. Kastelen in Oost-Gelderland, Jan Harenberg,
    Walburg Pers, Zutphen, 1993.

Gegeven in den jair ons Heren, doen men screeff MM ende I des Vrydages op Heilige Fransisca Romana dach, dat was op ten negenden dach der maent van Marcii.