De Graafschap in de Middeleeuwen

Search

Kasteel Wisch, anno 2000

Na de middeleeuwen

Algemene informatie

Vleugel huis Wisch anno 1999.

Huis Wisch ligt aan de zuidelijke rand buiten Terborg circa zeven kilometer en zuiden van Doetinchem. Het is gedeeltelijk eigendom van de Stichting Vrienden der Geldersche Kasteelen en wordt particulier bewoond. Het huis of park is niet te bezichtigen, maar soms is op Monumentendag het park voor bezoek geopend. Het huis kent een roerige geschiedenis en vele heren hebben er hun sporen nagelaten.

Diverse eigenaren

Wapen van de heren van Wisch.

Het kasteel Wisch komt in 1583 na de dood van Ermgard Ψ in handen van de graven Van Limburg Stirum Ψ, die tevens Bronckhorst bezitten. In 1662 komt het kasteel door een huwelijk aan de familie Van Nassau-Siegen. In de achttiende eeuw vererft het aan de hertogen van Koerland en vervolgens aan de markgraven van Brandenburg. In 1756 koopt de familie Steengracht het huis, die het in 1772 weer verkopen aan de familie Van Nagell. In 1849 komt het huis in handen van de familie Van Schuylenburg die ook in het bezit is van huis bij Silvolde en huis Ulenpas bij Hoog-Keppel. De nazaten van dit geslacht bewonen het huis tot op de dag van vandaag.

Unieke L-vorm

In 1528 verwoest Joachim van Wisch Ψ het Berghse huis Wisch, waarna in 1533 de laatste restanten van dit kasteel worden afgebroken.
Het huidige kasteel is een complex van delen uit verschillende bouwperioden. In 1644 wordt de verwoeste toren van het Berghse huis Wisch met het ‘Stirumse’ huis verenigd. De gronden volgen pas in de negentiende eeuw.

Hoofdgebouw huis Wisch anno 1999.

De huidige unieke L-vorm krijgt het in de achttiende eeuw. Op de buitenhoek, gevormd door de negentig meter lange dienstvleugel (zeventiende eeuw) en het korte hoofdgebouw (zestiende/zeventiende eeuw), staat een forse ronde toren uit de vijftiende eeuw, die verhoogd is in de zeventiende eeuw.
Tegen deze toren is een zeskantige traptoren (zestiende eeuw) gebouwd. Deze toren is in de laat achttiende/begin negentiende eeuw afgebroken. In de zestiende eeuw zijn toren en traptoren al bepleisterd met daarop voegen geverfd, die natuursteen moeten imiteren. Op bijgaande foto zijn van rechts naar links de opeenvolgende eeuwen goed te onderscheiden, de donjon met herbouwde traptoren uit de vijftiende eeuw, een bouwhuis uit de zestiende eeuw en het hoofdgebouw uit 1648.
Aan het einde van de lange vleugel staat een lage vierkante toren die mogelijk uit het eind van de zeventiende eeuw stamt. In deze toren zijn gevangeniskelders te zien. In de negentiende eeuw is het muurwerk geheel wit gepleisterd en is een uitbouw toegevoegd. Het muurwerk bestaat voornamelijk uit afbraaksteen en de pleisterlaag wordt dan fraaier gevonden.

Stichting Vrienden der Geldersche Kasteelen

Fundamenten van Huis Wisch.

In het najaar van 1944 wordt het kasteel door geallieerde vliegtuigen gebombardeerd, waarbij het kasteel zwaar beschadigd raakt. In 1951 wordt het kasteel gedeeltelijk gerestaureerd, waarna het hoofdgebouw jaren leeg staat. Om de restauratie te kunnen bekostigen wordt het huis met de gebouwen in 1957 door mevrouw Vegelin van Claerbergen-van Schuylenburch in eeuwigdurende erfpacht aan de Stichting Vrienden der Geldersche Kasteelen gegeven. Met steun van het Rijk en mevrouw Vegelin heeft architect E.A. Canneman het huis gerestaureerd. Bij de daaropvolgende restauratie wordt getracht het kasteel zo veel mogelijk te ontdoen van zijn negentiende-eeuwse voorkomen. Dit heeft onder andere tot gevolg dat de ramen een betere roedeverdeling krijgen. De traptoren wordt herbouwd en de storende aanbouw wordt verwijderd.

Interieur en exterieur

Het interieur is bij de restauratie gewijzigd. In de eetkamer zijn achttiende-eeuwse geschilderde behangsels uit Amsterdam aangebracht. De statige trap bevat Lodewijk XIV-balusters uit Den Haag.
Van het oude grachtenstelsel resteert slechts een waterpartij langs de dienstvleugel. Dit is een restant van de binnengracht. De buitengracht is voor zover aanwezig opgenomen in het schitterende park dat uit de vroege negentiende eeuw stamt.

Literatuur

  1. Geldersche Kasteelen, historie-oudheidkunde-genealogie, H.M. Werner,
    S. Gouda Quint, Arnhem, 1906.
  2. Nederlandsche kastelen en hun historie, Moes en Sluyterman,
    Elsevier, Amsterdam, 1912.
  3. Gelderse kastelen, Evert Zandstra,
    Van Loghum Slaterus, Arnhem, 1958.
  4. Middeleeuwse Kastelen, Paul E. van Reyen,
    C.A.J. van Dishoeck, Bussum, 1965, vierde druk, 1979.
  5. Middeleeuwse kastelen van Gelderland, F.M. Eliëns en J. Harenberg,
    Uitgeverij Elmar B.V., Rijswijk, 1984.
  6. Het oude en het nieuwe huis van Wisch, P. Moors,
    Contactorgaan ADW, Oudheidkundige Werkgemeenschap A.D.W., april 1987.
  7. De schijnwerpers op het huis Wisch op de Hoven,B.J.D.,
    Contactorgaan ADW, Oudheidkundige Werkgemeenschap A.D.W., april 1987.
  8. Kastelen in Oost-Gelderland, Jan Harenberg,
    Walburg Pers, Zutphen, 1993.
  9. 1000 jaar kastelen in Nederland, H.L. Janssen, J.M.M. Kylstra-Wielinga, B. Olde Meierink (redactie),
    Uitgeverij Matrijs, Utrecht, 1996.

Gegeven in den jair ons Heren, doen men screeff MCM ende XCIX op sunte Antonius van Padua dach, dat was op ten dertienden dach der maent van Junio.