Volgens Alpertus van Metz woonde "ergens" aan de overkant van de Rijn een zuster van Balderik, samen met haar twee zoons.
Op een dag stak Balderik met een klein gevolg die rivier over "om met zijn zuster te spreken".
Rekening houdend met de zich steeds sterk verleggende rivierlopen in deze regio zou hij dat zowel vanuit de motte in het Montferland als vanuit de Houberg minstens één keer hebben moeten doen. (Dan ga ik er gemakshalve maar even van uit dat één van deze locaties met Uplade kan worden geïdentificeerd).
Vanaf Houberg zou hij vermoedelijk ongeveer bij Bimmen aan de overzijde zijn geraakt, nu het laatste Duitse dorp aan de linker rijnoever vóór Millingen en de dichtstbijzijnde oversteekplaats.
Vanaf Montferland zou er waarschijnlijk een extra oversteek nodig zijn geweest, in verband met de aanwezigheid van een oude rijnloop. Die meanderde vanaf Dornick, Huisberden, Warbeijen en Kellen in de richting van Lobith, waar het toen nog niet bestaande rijntracé werd doorsneden.
Eventueel moest hij daarna nog de rijnarm oversteken zoals die ten tijde van de Romeinen nog bevaarbaar was en die pal langs de voet van het Kleefse kasteel liep. Vandaag nog altijd grotendeels zichtbaar in het landschap.
Niemand weet waar het huis van Balderiks zuster precies lag, maar het lijkt niet aannemelijk dat een vrouw van hoge adel met haar kinderen verbleef in een niet versterkt huis.
Een sterkte die wellicht in aanmerking komt is een voorganger van kasteel Zelem bij het dorpje Mehr, waarover Wikipedia dit vermeldt:
"Über die Entstehungsgeschichte der Wasserburg Zelem lässt sich die Vermutung anstellen, dass sie als fränkisches Bollwerk gegen die niederländischen Eindringlinge um die Jahrtausendwende entstanden ist".
Nederland bestond nog niet maar tegen indringers via het huidige Nederland (Vikingen) zou een vesting op die plek zeker wel voor de hand hebben gelegen. En een paar kilometer verderop lag dan de dubbelmotte Mergelpe aan de oudste loop van de Waal. Allemaal handige locaties voor een edelman die altijd alert op invallen van rovers via de rivieren moest zijn.
Tegenover Mergelpe ligt de tussen 1002 en 1021 gebouwde stiftskerk van Zyfflich, gesticht door Balderik en zo het gerucht gaat, deels met gebruik van stenen van kasteel Zelem. (hij werd er later ook begraven).
Balderiks tegenstrever Wichmann streefde ernaar volgens Alpertus om "door een snelle kunstgreep zijn kleinere bezit aan DEZE kant van de Rijn even groot te maken als wat Balderik DAAR bezat".
Wichman bezat zoals we weten de sterkte op de Monterberg bij Kalkar. Dat is en was vanuit Montferland en Houberg in elk geval de "overkant".
De woorden van Alpertus lijken erop te duiden dat hij "aan de kant van Balderik" toch in elk geval wel enig bezit had. Wat en waar dat dan geweest is heb ik niet kunnen achterhalen, behalve een heel eind naar het oosten, bij Vreden.
Of er nu uitgegaan wordt van Houberg of Montferland: nergens zou Balderiks paard méér dan 30 km hebben hoeven galopperen, een geruststellende gedachte voor zowel zus als broer in tijden van nood, maar géén garantie, gezien de overval door aanhangers van Wichman kort daarvoor.
Henk Wilbrink.
"Deze" en "Daar" kloppen vanuit Munna/ Monterberg.
Maar niet als we er van uitgaan dat Wichman "Duitser" was en Balderik "Lotharinger":
Vreden wordt in het verhaal van Alpertus nergens genoemd. Wat Wichman daar en in de verdere omgeving voor bezittingen had weten we niet, maar de reusachtige walburcht tussen Vreden en Stadtlohn zal waarschijnlijk zijn thuisbasis zijn geweest.
In "boek II" van Alpertus van Metz wordt met betrekking tot het bezit van Wichman over "Duitsland" gesproken.
Het ergerde hem dat hij in Lotharingen (waar Balderik woonde) niet evenzoveel landbezit had. Reden waarom hij in overleg trad met "enige lieden op de linker Rijnoever" met de kennelijke bedoeling daar iets aan te doen.
Met die lieden, verderop "nieuwe vrienden" genoemd, liet hij er geen gras over groeien en legde- waarschijnlijk bij Boxmeer in moerassig gebied- een vesting aan met de bedoeling zijn greep op de prefectuur te behouden. Die operatie mislukte uiteindelijk jammerlijk en Wichman vluchtte naar zijn vesting Munna/ Monterberg, hoogde die op en bouwde er torens.
Volgens Alpertus stak hij daartoe "heimelijk de Rijn over", maar dat moet een vergissing zijn:
Hij kan niet anders dan de Maas bedoeld hebben. Na die oversteek kwam hij geen rivieren meer tegen.
(Het verhaal kan kloppen als Wichman eerst naar Vreden vluchtte om daar e.e.a. te organiseren, en vervolgens weer terugkeerde en de Rijn overstak naar Munna.)
Munna lag dus ten zuiden van de Rijn en "eigenlijk" in Lotharings gebied, als we aannemen dat de Rijn ruwweg de grens markeerde. Geen over het hoofd te zien steunpunt en hij kon daar met geweld zijn gang gaan: "regelmatig overviel hij onverwachts zijn vijanden en dreef hen op de vlucht". Hoe Wichman op de linker Rijnoever in het bezit was gekomen van zo'n enorme sterkte vermeldt het verhaal niet. Ook met behulp van Balderik vijandig gezinde "lieden"?
Dit was ook de vesting waaraan Adela zich ergerde gezien haar uitspraak "Die Saks kan ik zo dichtbij onze gebouwen niet als nabuur dulden".
Montferland en Houberg liggen niet direct "dichtbij" en lijken niet meteen "naburen", maar wellicht dat zoiets rond het jaar 1000 toch met andere ogen werd bekeken.
Balderik zal ongetwijfeld zelf de hand hebben gehad in het op een passende wijze onderbrengen van zijn zuster met haar beide zoons. Zoals hiervoor gezegd zal dat zeker een verdedigbaar huis zijn geweest.
In een Duits geschrift wordt geopperd dat het Duitse Uedem een waarschijnlijke locatie is voor die sterkte. Bas Aarts laat in zijn publicatie "Montferland en de consequenties" een dergelijk geluid horen als hij in een alinea over een toren in de Bischofsburg in Xanten vermeldt dat "Balderik deze toren ongetwijfeld zal hebben gekend omdat hij een zuster in deze regio had wonen".
In deze contreien was Wichman echter heer en meester. Uedem ligt slechts 6 km. van Munna en dat zou bij Balderik en zijn familie beslist een onveilig gevoel teweeg hebben gebracht.
Waarmee n.m.m. (de omgeving van) Uedem afvalt: te ver weg, te gevaarlijk. Om dezelfde reden vallen zijn bezittingen bij Birten, net buiten Xanten en nog iets verder een hoeve met kapel bij Rheinberg/ Strommörs eveneens af en blijf ik opteren voor de burcht Zelem bij Mehr.
Maar uitsluitend als Montferland en liever nog Houberg te identificeren is als uitvalsbasis van Balderik.
