Alpertus vermeldt dat het lichaam van bisschop Ansfried werd opgebaard in de kapel van het door hem gestichte klooster op de Heiligenberg. (Bij Leusden.)
Het lag in de bedoeling het stoffelijk overschot aldaar in de kloosterkerk te begraven.
Daar was een aantal inwoners van Utrecht het kennelijk niet mee eens: ze slaagden erin de baar het klooster uit te krijgen (daarbij gebruik makend van een brand), spoedden zich naar de Heiligenbergerbeek en staken die vervolgens over. Was in die tijd nog een hachelijk avontuur, volgens Alpertus.
Tegenstanders van deze actie dreigden de Utrechters te achtervolgen, maar werden in hun voornemen gestuit door Anfried's dochter Benedicta.
Uiteindelijk zou het "vederlichte" lichaam door de zich verzoend hebbende partijen naar de Rijn worden gedragen waar een schip gereed lag om mee naar Utrecht te varen.
Het moet nog een héle onderneming zijn geweest: de voettocht ging deels over de hellingen van de Utrechtse Heuvelrug en zal minstens zo'n 18 km. hebben bedragen, aangenomen dat de boot ergens bij Cothen lag.
Vandaar volgde over de meanderende Kromme Rijn een pittige roei/ zeiltocht van zo'n 30 km. stroomopwaars, dus ook geen sinecure.
Ik waag dan ook te betwijfelen of deze klus wel binnen een dag kon worden geklaard en of Ansfried werkelijk "de volgende dag" (cit.) kon worden begraven in "zijn" Sint-Maartenskerk.
Uit het relaas van Alpertus begrijp ik dat de Utrechters niet via Cothen en de Oude Rijn gingen, maar dat ze een riviertje overstaken dat dicht bij het klooster van Leusden lag. Immers: tussen het blussen van de brand en het moment waarop de Utrechters de overkant bereikten verstreek maar een heel korte tijd. Dit riviertje is vermoedelijk de Eem (Amer) geweest. Vandaar zouden ze dan over land verder naar Utrecht zijn gegaan, ongeveer 20 km, dus dat is goed mogelijk binnen een dag.
Overigens zou de reis vanaf Cothen niet stroomopwaarts maar stroomafwaarts zijn gegaan. Dan kon men Utrecht in een paar uur bereiken.
Ik denk dat Ansfried inderdaad de dag na zijn dood in Utrecht kan zijn begraven.
Hallo Kees,
Dank voor je reactie.
Hierboven heb ik reeds de Heiligenbergerbeek genoemd, een soort "verlengstuk" van de Eem.
Via die rivier verder varen was niet mogelijk: dat stroompje ontsprong vlakbij het klooster ergens op het huidige landgoed Den Treek.
Dus moest men het stoffelijk overschot de heuvelrug over dragen naar de Kromme Rijn. Cothen ligt dan het dichtst bij en lijkt het meest voor de hand liggend. Alpertus schrijft trouwens dat het lichaam "zingend" naar de Rijn werd gedragen. Dat is dan waarschijnlijk over een moeilijk begaanbaar en geaccidenteerd terrein gegaan. Respectvol zeulen met een lijkkist is nog een hele heisa.
Niet aan te nemen valt dat de tocht op een vroeg tijdstip een aanvang nam en misschien wel helemaal niet op dezelfde dag, gezien de eraan voorafgaande ceremonie en de commotie vanwege de brand. De verzoening zal ook enige tijd gevergd hebben. Bovendien valt aan te nemen dat het lichaam éérst terug is gebracht naar het klooster en niet is vervoerd vanaf het punt waar de "ontvoerders" zijn gestopt. Men zal zeker waarde hebben gehecht aan een waardig afscheid van Ansfried van zijn klooster en de onderbroken rouwdienst hebben voltooid.
Je kan gelijk hebben waar het de stroomrichting van de Rijn betreft hoewel ik twijfel. Vecht, Oudegracht in Utrecht en de Kromme Rijn vormden één geheel en daarover valt dit te lezen:
"De Vecht is één van de weinige rivieren waarbij het water soms (gedeeltelijk) de rivier óp stroomt, doordat het water in het IJsselmeer aanzienlijk hoger staat dan dat van de Vecht bij de sluis in Muiden".
Maar ik geef mijn mening graag voor een betere.
Ik verneem misschien nog nader.
Groet,
Henk Wilbrink.
Ik denk niet dat men de omweg over Cothen heeft genomen.
Ik weet niet waar het klooster exact heeft gelegen, maar in elk geval in de buurt van het tegenwoordige Leusden.
Vandaar over land naar Utrecht is 21 km.
Vandaar over land naar Cothen is 17 km (als het klooster wat zuidelijker lag misschien iets minder), maar dan moet je nog per boot de Oude Rijn af.
Het is veel logischer dat men Ansfried via de directe landroute naar Utrecht heeft gebracht, en dat kon binnen een dag.
Ik ben het met Kees eens dat een route over land logischer lijkt. Maar letterlijk staat er tóch: "psalmen en hymnen zingend droegen ze hun vederlichte last naar de Rijn".
Ik kan niet inschatten waarom men een landroute tussen Leusden (de heuvel waarop het klooster heeft gelegen is nog goed zichtbaar) en Utrecht evt. heeft willen vermijden. Maar als men toch gemeend heeft een route via de Rijn te moeten kiezen dan is een vertrek vanaf (een locatie in de buurt van) Cothen het meest voor de hand liggend.
Alpertus zegt inderdaad dat ze per schip over de Rijn naar Utrecht voeren, daar had ik in de gauwigheid overheen gelezen. Cothen is dan inderdaad een voor de hand liggende opstapplaats.
Dan nog kan de totale reis Leusden-Utrecht zonder problemen binnen een dag zijn afgelegd. Te voet naar Cothen duurde 3-4 uur, en van Cothen naar Utrecht stroomafwaarts nog eens circa 3 uur. In Cothen had men weinig oponthoud, want de boot lag al klaar. Het was begin mei, dus de dagen waren redelijk lang en men kon tot een eind in de avond doorvaren.
Ik zie daarom geen reden om te twijfelen aan de begrafenis op "de volgende dag".
Te voet, met een lijkkist op de schouders van minstens 4 dragers, over heuvelachtig terrein, zal minstens 6 uur gevergd hebben.
Ik heb geen zekerheid over de snelheid van een (stroomopwaarts?) varende roei/ zeilboot maar een speedboat zal 't niet geweest zijn.
En zal men- op z'n vroegst laat in de middag aangekomen- onmiddellijk tot bijzetting in de kerk zijn overgegaan?
Gezien de waardigheid waarmee dit allemaal gepaard moet zijn gegaan denk ik dat er nog wel een dag extra voor is uitgetrokken.
Maar we zullen het nooit zeker weten.
