Geachte Heer Henk Wilbrink,

Via allerlei kanalen is Uw E-mail van 13 juni met reactieformulier aan Museum Petershuis/Gennep inzake Uw kanttekening over onjuistheden in de website m.b.t. het Gennep/Genneperhuis deze week bij mij beland.

A) Over de vroege vermelding van o.a. het kasteel Imme(n)hagen heb ik destijds in mijn boek geschreven, getiteld:

Rien van den Brand & Theo Manders “Vesting ’t Genneperhuys in eeuwenlange vrijheidsstrijd”, Haps 2002. ISBN 90.807292-1-3

B) In de genoemde kroniek De diversitate temporum uit het eerste kwart van de elfde eeuw van de monnik Alpertus van Metz wordt slechts over de kleine versterking Genipe municiunculam gesproken en inderdaad niet over een brand. Ook de naam Imme(n)hagen komt dan nog niet voor!

C) In mijn bovengenoemd boek worden de bronnen zo veel mogelijk weergegeven, ook die van de naamgeving Imme(n)hagen. Deze benaming vinden wij o.a. in een Latijnse oorkonde vermeld van april 1361. Zie: Th.J. Lacomblet “Urkundenbuch für die Geschichte des Niederrheins” Reprint: Alen 1966, Band III, oorkonde nr. 615.

D) In bepaalde geschiedkundige publicaties over Gennep is over de vroegste historische periode wel eens een te vrije interpretatie gegeven zoals het door U genoemde ‘in brand steken’. Zo’n bewering wordt dan klakkeloos steeds overgenomen. Ook ik schrijf niet over deze brand.

E) Het ware beter deze ‘brandpassage’ van de website te verwijderen. Het voorkomt misverstanden.

Met vriendelijke groet,

Rien van den Brand

Venray, 30 juni 2011

Dag Rien,

Dank voor je antwoord!
Ik denk dat Museum 't Petershuis derhalve ook de volgende passage moet wijzigen:

"Ligt bij de uitmonding van de Niers in de Maas, ca. 20 minuten gaans van het stadje Gennep. Rond het jaar 1000 is op deze plek al een versterking bekend: het slot In gen Hagen".

Zoals je al schrijft: de benaming Immenhagen dateert van de tweede helft van de 14e eeuw.

Bovendien zou ook de gemeente Gennep op haar site deze informatie beter kunnen aanpassen.
Jij hebt ter plaatse ongetwijfeld meer connecties, mag ik jou vragen deze visie van mij te ondersteunen?
Ik ben zo vrij geweest om jouw mail- zonder vermelding van je persoonlijke gegevens- te plaatsen op het forum van graafschap-middeleeuwen.

Met vriendelijke groet,
Wageningen, 30 juni 2011,

Henk Wilbrink.

Dag Henk en Rien en de anderen,
Ik kan niet nalaten om bij dit item op het forum even te attenderen op mijn artikel 'Vier "Xantener" Gottfriede' in Jaarboek voor Middeleeuwse Geschiedenis 12 (2009) intussen ook digitaal bereikbaar op http://tinyurl.com/3s2zqae , met name p. 52-53. De 'Gennepse' brug speelt een belangrijke rol in mijn ontsluiering van de identiteit van de 'oude' prefect Godfried bij Alpertus van Metz. De 'kleine versterking' die Gennep bij Alpertus was, is in mijn reconstructie via de moeder van de oude prefect, Alpaidis, afkomstig geweest uit het gravenhuis Kamerijk. De vader van de oude prefect, Alpaidis' echtgenoot, was in die reconstructie niemand minder dan hertog Godfried I van Nederlotharingen (959-964). In het Jaarboek voor Middeleeuwse Geschiedenis 13 (2010) heeft mw. Van Winter zich tegen die reconstructie gekeerd, zij het op naar mijn overtuiging niet steeds steekhoudende gronden.
Groet,
Hein

Zowel museum Het Petershuis als de gemeente Gennep hebben hun informatie inmiddels aangepast. Een bedankje is uitgebleven.
Het volgende vermeldt de gemeente inmiddels op haar website:

- Genneperhuis
De ruïne van Vesting 't Genneperhuis ligt aan de monding van de Niers in de Maas. In de Middeleeuwen bouwden de Heren van Gennep hier hun burcht, waarschijnlijk op de plek van een Romeins fort. Later werd de burcht uitgebreid met verschillende vestingwerken. Het zeer strategisch gelegen Genneperhuis stond verschillende keren in de vuurlinie, onder andere tijdens het Beleg van Gennep in 1641. Uiteindelijk is de burcht door de Fransen verwoest in 1710.

Merkwaardig is dat er nu geen woord meer is te vinden over de rol van deze sterkte rond het jaar 1000. Het Romeinse fort blijft speculatie: er is daar nog geen dakpan gevonden.

Van de website van het museum deze aangepaste info:

- Het Genneperhuis was een burcht en versterkte vesting aan de monding van de Niers in de Maas op een steenworp afstand van het stadje Gennep. Tot 2009 was er zelfs nauwelijks nog sprake van een ruïne, slechts de kroonwerken en verhogingen in het landschap geven nog een impressie van de omvang. Het gebied heeft de status van beschermd monument.
Waarschijnlijk is de basis van de burcht een Romeinse fortificatie. Dit vermoeden wordt bevestigd door de gunstige ligging; de twee rivieren en een doorwaadbare plaats in de Niers, waar zowel een weg zuid-noord als oost-west elkaar kruisten. Anderzijds heeft de ligging bijgedragen tot het verval, omdat het bouwwerk slecht te wapenen was tegen het winterse hoogwater en vooral de daaropvolgende ijsgang.[1]
Lange tijd bood het kasteel thuis aan de zogenoemde Heren van Gennep. Zo werd ook de H. Norbertus rond 1080 uit deze adellijke familie geboren, maar ook Jutta van Gennep, de eerste abdis van het klooster Grevendaal bij Asperden, en Willem van Gennep, de aartsbisschop van Keulen (1349-1362) kwamen uit het Gennepse geslacht van het kasteel voort. De Heren van Gennep stierven uit en na een kort heerschap van de Hertogen van Gelre begon vanaf de 14de eeuw de invloed van Kleef sterker te worden. In 1442 werd het uiteindelijk verkocht aan de Hertog van Kleef.

Ook hier niets over de strijd tussen Prefect Godfried met Balderik rond het jaar 1000.

Henk Wilbrink.

In Gennep leren ze 't nooit. De volgende info komt uit een folder over wandelroutes bij deze plaats:

"In de negende eeuw na Chr., toen de Noormannen plunderend langs de Maas trokken, moeten er op deze plek al bouwwerken hebben gestaan, die de voorlopers waren van de latere vesting. Oude geschriften melden dat rond het begin van de elfde eeuw de toenmalige versterkte burcht voor het eerst belegerd en in brand gestoken werd. De naam van de burcht was toen nog niet ‘Genneperhuis’, maar ‘kasteel Immenhagen’, wat ‘tussen de hagen of heggen’ betekent"

Na hierover gecorrespondeerd te hebben kwam dit antwoord uit de bus:

Geachte heer Wilbrink,
Hartelijk dank voor uw melding betreffende het Genneperhuis.
De gemeente Gennep heeft de intentie om informatie zo correct en volledig mogelijk te vermelden op haar website en via andere uitingen.
Wij zullen uw reactie doorzenden aan de Stichting Federatief Platform Cultuurhistorie Maas en Niers, die actief is in onze gemeente. Wij zullen hen verzoeken uw reactie te beoordelen en ons vervolgens te voorzien van correcte en volledige informatie. Het resultaat hiervan zal vervolgens gebruikt worden voor de gemeentelijke website en in nieuw te ontwikkelen informatiemateriaal.
Ik vertrouw er op u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.
Met vriendelijke groet,
Toos Pingen

Benieuwd of dit alsnog iets gaat opleveren.

Uit: De Gelderlander.

Een nagebouwde donjon van het Genneperhuis tussen Gennep en Milsbeek komt er niet. De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed ziet het niet zitten, zegt bedenker Emile Kersten uit Ottersum. "Het is over."
Zo'n anderhalf jaar geleden kwam Kersten op het idee een deel van de verwoeste Gennepse vestingwerken te herbouwen. De toren (de donjon) moest zo'n 8 tot 10 meter hoog worden en is onderdeel van het kasteel.

Turbulente geschiedenis
Op de plek waar de Niers in de Maas vloeit, stond een burcht. In 2009 werden de kroonwerken en de grachten weer zichtbaar gemaakt. Kersten wilde dus nog een stapje verder gaan. "Want die plek, daar zit een enorm turbulente geschiedenis aan vast. Maar als je daar rondloopt, ademt die plek alles, behalve geschiedenis." Het idee werd serieus: een groep van 15 tot 20 mensen wilde het mee uitwerken. In de nagebouwde toren zou plek zijn voor horeca. Of een bed and breakfast.

Rijksmonument
Maar de ruïne is een archeologisch rijksmonument, zegt de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed nu. Bebouwing zou de resten vernielen. Bovendien noemt de Rijksdienst de verwoesting van het Genneperhuis een belangrijk verhaal, dat het best verteld kan worden aan de hand van de resten die er nog zijn.

Van: Platform Cultuurhistorie / Andries Knevel
Aan: Gemeente Gennep, t.a.v. Ingrid Veldscholte
Betreft: teksten m.b.t. het Genneperhuis in wandelfolder
Datum: 21 maart 2016

Beste Ingrid,

Naar aanleiding van jouw verzoek d.d. 28 januari 2016 om een advies over de teksten in de wandelfolder naar het Genneperhuis is de heer Rien van den Brand, auteur van het boek “Vesting ’t Genneperhuys in eeuwenlange vrijheidsstrijd” geconsulteerd. Mede op basis van zijn inzichten heeft een werkgroep uit het Platform Cultuurhistorie zich over de opmerkingen van de heer Wilbrink gebogen. Zijn kritiek richt zich op de volgende onderdelen:
1. De veronderstelling dat het Genneperhuis is gebouwd op de plek waar ooit een Romeinse fortificatie heeft gestaan;
2. Vermelden van een brand rond het jaar 1000
3. Het niet vermelden van een strijd tussen de Prefect Godfried en zijn opponent Balderik;
4. De rooftochten van de Vikingen;
5. De datering van de naam Imme(n)hage.

Ad 1: Romeinse fortificatie
De heer Wilbrink stelt in dit verband dat er nog geen Romeinse dakpan is gevonden. Met andere woorden: de stelling dat hier een Romeinse fortificatie is geweest kan niet worden onderbouwd. Wij zijn dat met de heer Wilbrink niet eens.
Nabij de plek van het Genneperhuis is wel degelijk Romeins bouwafval gevonden, waaronder dakpannen en tufstenen. Daar wordt ook door diverse auteurs (o.a. Driessen en van den Brand) melding van gemaakt op basis van bronnenonderzoek. Bovendien blijkt uit recent openbaar gemaakte satellietbeelden dat niet ver van de plek van het Genneperhuis een Romeinse wachtpost moet hebben gestaan van circa 80x80 meter. Afgezien van de fysieke aanwijzingen acht van den Brand het aannemelijk dat de Romeinen op deze plaats versterkingen hebben aangebracht ter bescherming van o.a. de brug tussen Mook/Middelaar en Cuijk en de villa bij Plasmolen. De locatie was bovendien strategisch gelegen aan twee rivieren en een doorwaadbare plaats in de Niers, waar wegen op de noord-zuidas en de oost-westas elkaar kruisten.

Advies: De tekst in de wandelfolder spreekt over een vermoedelijke bouw op fundamenten van een Romeinse fortificatie. Dat is naar onze mening meer dan voldoende voorzichtig geformuleerd en behoeft tegen de achtergrond van het voorgaande geen aanpassing.

Ad 2: Brand rond het jaar 1000
De tekst: “oude geschriften melden dat rond het begin van de elfde eeuw de toenmalige versterkte burcht voor het eerst belegerd en in brand gestoken werd” is volgens de heer Wilbrink onjuist. Althans, van een brand is er volgens hem niets bekend. Van den Brand heeft al in 2011 aangegeven dat de bewering dat het Genneperhuis in brand gestoken zou zijn een te vrije interpretatie is die in geschiedkundige publicaties over Gennep is geïntroduceerd en daarna klakkeloos door anderen is overgenomen. In zijn boek vermeldt hij de brand ook niet.
Desgevraagd deelde hij nog mee dat er, voor zover hem bekend, geen officiële bron is waarin de brand wordt bevestigd. Ook binnen het platform is een dergelijke bron niet bekend.

Advies: De passage over de brand schrappen uit de wandelfolder.

Ad 3: Godfried versus Balderik
Het bevreemdt de heer Wilbrink dat over de strijd tussen de bewoner Prefect Godfried en zijn rivaal Balderik met geen woord wordt gerept. In dat verband verwijst hij naar citaten van Alpertus van Metz, die schrijft over de verovering door Balderik. Ook van den Brand maakt melding ( “Vesting ’t Genneperhuys”, pag. 27) van de verdrijving van de prefect door Balderik in het begin van de elfde eeuw, maar schrijft daarbij, zoals onder ad 2 gemeld, niets over een brand die bij die machtsovername zou zijn gesticht.

Advies: Overwogen kan worden om in toekomstig informatiemateriaal over het Genneperhuys de verdrijving van de prefect Godfried door Balderik te vermelden in plaats van het in brand steken van de (toen nog kleine) burcht.

Ad 4: Rooftochten van de Vikingen
De tekst in de wandelfolder (en ook op de informatieborden langs de route) over de Noormannen suggereert dat zij bij het Genneperhuis zijn geweest om te roven. Daar is echter geen bewijs voor. Rien v.d. Brand meldt in zijn boek over het Genneperhuys op blz 567 (chronologisch overzicht) dat de Noormannen strooptochten langs de Maas hielden. Het is dan ook aannemelijk dat ze hier zijn geweest. Maar of dat werkelijk het geval was kan niet met zekerheid worden vastgesteld.
Uit andere studies blijkt bovendien dat het onduidelijk is of de Vikingen in deze streken zijn geweest om te roven of om handel te drijven. Er blijkt in het algemeen maar heel weinig zichtbaar te maken van Vikingen in Nederland en het Duitse Rijnland omdat zij nauwelijks tastbare overblijfselen hebben achtergelaten. Er zijn wel – overigens zeer beperkte - archeologische vondsten gedaan in Asselt (ten noorden van Roermond). Maar ook hierover is onder historici nog de nodige discussie, o.a. m.b.t. de juiste locatie van historische gebeurtenissen. Zie in dit verband: http://www.semafoor.net/Vikingenliteratuur%20paul.htm

Advies: passage over de strooptochten van de Noormannen is te speculatief. Schrappen.

Ad 5: Imme(n)hage
Ook hier heeft de heer Wilbrink een punt. De naam Immenhage komt voor het eerst voor in een document van april 1361. De tekst in de folder suggereert dat de burcht al aan het begin van de elfde eeuw deze naam had. Dat is onjuist.

Advies: in toekomstige publicaties de naam Immenhage correct dateren.

AANVULLENDE ADVIEZEN

a. Hoewel wij ons vooral in de geschiedkundige kwaliteit van de wandelfolder hebben verdiept, willen wij de gemeente toch in overweging geven nieuw materiaal te ontwikkelen dat beter is afgestemd op toeristisch gebruik. De huidige folder zou beter kunnen worden omgewerkt tot een brochure voor hen die specifiek in de historie zijn geïnteresseerd.
b. In het blauwe deel van de folder wordt vermeld dat de burcht met zijn imposante kroonwerken ruim 350 jaar geleden nog in volle glorie was. Het risico van dit soort tijdsaanduidingen is dat het materiaal te snel gedateerd raakt. Inmiddels is het 375 jaar geleden (2016-1641=375).
c. Rien van den Brand heeft naar ons ook gereageerd op de passage (op het zelfde vouwblad met de witte achtergrond): “(…..) de Henakker in loopt. Dit is een eeuwenoud pad. De naam heeft niets te maken met kippen”. Hij zegt daarover: “Over de genoemde verklaring ben ik minder stellig en helemaal nog niet zo zeker. De grotere boerderijnaam ‘Hennenacker’ komt vaker in de Gennepse Middeleeuwse archiefbescheiden voor. Naamsverklaringen zijn vaak gevaarlijk en glibberig en snel een reden tot vreemde en soms verhitte discussies”. Om een slag om de arm te houden stelt hij voor hier het woord ‘heeft’ te vervangen door het woord ‘zou’. Dus: “de naam zou niets te maken hebben met kippen”.
d. In de derde kolom op de achterzijde van de folder staat: “Bij de Vrede van Münster in 1648 wordt het zwaar gehavende Genneperhuis bezet gehouden door de prins van Oranje”. Welke prins van Oranje wordt hier precies bedoeld? Frederik Hendrik was in 1647 overleden. Rien van den Brand adviseert de tekst als volgt te wijzigen: “het zwaar gehavende Genneperhuis bezet gehouden door opvolgers van de prins van Oranje”.

Ik hoop dat je hiermee voldoende uit de voeten kunt bij het ontwikkelen van nieuw informatiemateriaal, waaronder dat langs de route zelf.

Namens het Platform Cultuurhistorie,
Met hartelijke groet,
Andries Knevel, voorzitter

Dag Toos,

Ik las over de hernieuwde inzichten met genoegen en vertrouw erop dat binnen afzienbare tijd beter kloppend foldermateriaal beschikbaar is.
Paar kleinigheden:

- "Nabij de plek van het Genneperhuis is wel degelijk Romeins bouwafval gevonden, waaronder dakpannen en tufstenen. Daar wordt ook door diverse auteurs (o.a. Driessen en van den Brand) melding van gemaakt op basis van bronnenonderzoek. Bovendien blijkt uit recent openbaar gemaakte satellietbeelden dat niet ver van de plek van het Genneperhuis een Romeinse wachtpost moet hebben gestaan van circa 80x80 meter".

Ik heb uitgebreid gegoogeld maar van deze satellietbeelden dan wel speculaties over een Romeins fort niets kunnen vinden. Heb jij wellicht een link voor me?
Het vinden van wat bouwafval op deze locatie is niet zo verwonderlijk, de enorme villa bij Plasmolen zal voor een groot deel zijn opgetrokken van materiaal dat van elders is aangevoerd.

- "Advies: Overwogen kan worden om in toekomstig informatiemateriaal over het Genneperhuis de verdrijving van de prefect Godfried door Balderik te vermelden in plaats van het in brand steken van de (toen nog kleine) burcht".

Het schrappen van de "brandpassage" is beslist noodzakelijk in deze context: de "toen nog kleine burcht" (begin 11e eeuw) heeft niet van brand te lijden gehad.

Ik verneem de visie hierop wel.

Met vriendelijke groet,

Henk Wilbrink.

Dag heer Wilbrink,

Zoals eerder aangegeven zullen wij bij de ontwikkeling van nieuw informatiemateriaal rekening houden met de meest recente gegevens.
Mogelijk dat de leden van Stichting Monarch u nog nadere informatie over de satellietbeelden kunnen verstrekken. Daarom heb ik uw verzoek aan hen doorgemaild.
Ik vertrouw er op u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.

Met vriendelijke groet,
Toos Pingen

Beleidsondersteuning toerisme, recreatie, kunst en cultuur en ec | Gemeente Gennep | T: 0485-494141
E: t.pingen@gennep.nl | I: www.gennep.nl

Van de Stichting Monarch (Monumenten en Archeologie) interessante aanvullingen gekregen over een recent ontdekte locatie van een Romeinse wachttoren bij het Genneperhuis.

Ik ontving deze info van Harm Teunissen:

"Dag Henk
Er heeft inderdaad vermoedelijk een Romeins legerkamp gelegen in de Maaskemp (dat is het gebied tussen Gennep en het Genneperhuis).
Dit is 2 jaar geleden opgedoken, volgens mij niet door satellietfoto's maar door data van het nationaal hoogteregister (NHR). Daarop zijn alle hoogtes in Nederland in kaart gebracht.
Op de kaart van het gebied zijn de belegeringswerken van Frederik Hendrik te zien (1641, belegering Genneperhuis), maar 1 van die belegeringswerken loopt gedeeltelijk over een ander werk heen, groter en vermoedelijk een Romeins legerkamp".

En van Henk Jaspers, Secretaris Stichting Monarch:

"Romeins kampement is inderdaad twee jaar geleden ontdekt. Monarch heeft met BAAC gewerkt aan het in kaart brengen van gebied Genneperhuis".

En inderdaad laten de beelden die mij zijn toegezonden weinig te raden over.

Alle betrokkenen die de moeite hebben genomen mij van nadere informatie te voorzien- ik noem ook nog Toos Pingen van de Gemeente Gennep- ben ik zeer dankbaar.

Henk Wilbrink.

Een Romeins Castellum in Gennep!!

Ruim twee jaar na de ontdekking van het Gennepse castellum en maanden na mijn eerste verzoek om opheldering bij diverse instanties is nu deze informatie beschikbaar:

https://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc ="s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiT_I___qfPAhUCfRoKHbJsBkcQFgglMAA&url=http%3A%2F%2Fwww.gennepnu.nl%2F20160817%2520een%2520Romeins%2520Castellum%2520in%2520Gennep.htm&usg=AFQjCNGqGvq6YVa__LwkSp83Eeca1lbW4Q&sig2=CJYFhY6PW-WN4cSxX93QUA"

Beter laat dan nooit.....

Bij "De Gelderlander" zijn ze eindelijk wakker geworden.
Mijn herhaalde vraagstelling heeft geleid tot de volgende reacties:
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
Beste Henk Wilbrink,

excuses voor het late ontvangen van dit mailbericht. Ik kwam er nu, donderdagavond achter dat mijn bericht aan u nooit mijn mailbox heeft verlaten. Vandaar dat ik u alsnog dit bericht stuur. In de hoop dat u er mogelijk vanavond nog in slaagt mij de documentatie over het castellum romanum in Gennep toe te sturen. Ik wil er heel graag aandacht aan besteden in de krant. Liefst al zaterdag of maandag.

Ik hou me dus warm aanbevolen.
Met vriendelijke groeten,

Hai Voeten
Journalist I Verslaggever I Reporter
Dagblad De Gelderlander
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
https://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc ="s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiX4vDr6c_PAhXBbBoKHVdUAd0QFggcMAA&url=http%3A%2F%2Fwww.gelderlander.nl%2Fregio%2Fmaasland%2Fgennep%2Fromeins-castellum-stond-bij-gennepse-maas-1.6510940&usg=AFQjCNEbLBoRaJrGH-0MmbOk9zBpF5ktQw&sig2=17vOF6y6Gfj303K9sAqHqA"