Evenals baron J. van Keppel interesseert mij de landscommandeur Herman van Keppel, die rond 1442 overleed. Met name de magistrale vondst van de baron van Keppel om het wapen, dat deze Herman van Keppel gebruikte (3 schelpen, te zien in de collectie Buchel op de site van het stadsarchief Utrecht), om te toveren naar een vergissing van de maker, die kennelijk niet zo op de hoogte was.
Volgens de baron was deze landscommandeur afkomstig uit de Westfaalse tak van Keppel, en had zijn wapen dus met 5 Ruiten getekend moeten worden.
Ik heb groot respect voor de baron, want hij heeft enorm veel verzameld, maar dit is bijna een goeie grap van hem, ware het niet dat hij serieus was. Hij heeft een uitgebreid stuk over de Landscommandeur geschreven, en was zo gepre-occupeerd van de juistheid van zijn idee, dat hij de helderheid uit het oog verloor.
Men mag toch niet veronderstellen, dat in Utrecht, waar de landscommandeur zijn werkplek had, niet bekend zou zijn welk wapen hij voerde?
Maar er zijn gelukkig meer argumenten, en dat wordt weer een hele heis....
Een belangrijk stuk vormt een stuk van J. Wagner in Ned. Leeuw 1920:
Op pag 148
Aan den schrijver van dit artikel is omtrent Aldengoor niets bekend en uit hij de onderstelling dat het een Munstersch leengoed zoude zijn.
Aldengoor, dat nu den naam van Manhorst draagt, is gelegen in de heerlijkheid Didam en was leenroerig aan de Dom-proostdij te Utrecht. De beleeningen, ontleend aan een gebrekkig afschrift van het Leenboek, zijn de navolgende :
1400. Gombert van Camphuizen als momber van Goossen Goossens van Heese.
Geen jaartal. Goossen van Heese als Gosen zijn vader.
1408. Benigna van Heeze, Goossens zuster. Hulder Jan ten Ham .
1416. juffrou Benigna van der Heeze, Goossens zuster. Hulder Maas van Batenburg.
1424. dezelfde. Hulder Dirk van Keppel.
1433. Benigna van Heeze. Hulder Johan ten Mersche Evertszoon.
1433. Benigna van Heeze geeft de nahand van Aldengoor te Didam aan haar broeder Hr. Hendrick (moet Herman zijn) van Keppel, landcommandeur van den Duitschen huize te Utrecht.
1439. Benigna van Heeze. Hulder haar broeder Hr. Herman van Keppel, Landcommandeur, zijn nahand wordt bevestigd 16 Maart 1439.
1439 September 20. Hr. Henrich (moet Herman zijn) van Keppel.
1442. Herman van Keppel, Landcommandeur, transporteert Aldengoor aan Arnt van Amerongen, burgemeester van Utrecht.
J. D. WAGNER.
We zien hier, dat de landscommandeur een broer wordt genoemd van Benigna van Heese, die tegelijk ook een zuster heet van Goossen van Heese. Dat zou kunnen betekenen, dat Benigne van Heese dezelfde moeder had als Landscommandeur Herman van Keppel, maar het kan ook betekenen, dat zij een Keppeldochter was, en dat Goosen van Heese haar zwager was. In elk geval zijn dit veel variabelen, die ik op dit moment niet verder uitzocht.
We komen de Landscommandeur Herman van Keppel nog eens tegen. Dan wordt Evert de Rode zijn neef genoemd op 27 sept. 1434 in Ootmarsum.
In een eerder bericht Verwolde II schreef ik al enige dingen over Dirk van Keppel van Verwolde, getrouwd met Ida de Rode van Hekeren.
Zij was een zuster van Willem de Rode van Hekeren, die omstreeks 1432 overleden is. Zijn weduwe was Arendina van Hagebeke.
Uit de leenboeken blijkt, dat Willem de Rode werd opgevolgd zoor zijn zoon, ook Willem de Rode geheten:
Den tiende, smal ende grof, over den Hof te Lage.
** "Lijst leenmannen", blzz. 765, 770 en 791.
1384 nov 21 (BA1 fol 66)
"Dieselve" Evert die Roede [van Hekere], nadat Jacob ten Tye deze in leen had gehouden.
** "Dieselve" wijst terug op een belening van Evert die Roede van Hekere uit de periode 1379-1382.
1401 mei 27 (BB fol 45v)
Willam den Roeden Evertsoen.
* Den Hoff toe Lage mit sinen tobehoren.
** Met een aantekening : "Non habet litteram".
1434 apr 26 (BC fol 37)
Willam die Roede van Hekeren.
We zien hier inderdaad vanaf 1434 Willem de Rode van hekeren als opvolger.
Omdat Ida de Rode van Hekeren en Willem senior de Rode van Hekeren broer en zus waren, zijn hun kinderen elkaars neven.
Omdat Ida de Rode gehuwd was met Derk van Keppel van Verwolde moeten we daar nog eens goed naar kijken. Zij was eerder al getrouwd met N. van Bakerweerde, van wie zij tenminste drie kinderen kreeg Bertold, Goossen en Wobbe.
Goossen en Wobbe waren in 1414 nog niet mondig, dus zullen zij ergens rond 1400 zijn geboren. Het is niet geheel duidelijk, wanneer hun vader overleed, maar dat zal kort daarop zijn geweest, vermoedelijk ergens rond 1405-1410. De weduwe trouwde kort daarna met Derk van Keppel van Verwolde. Zij zullen kinderen hebben gekregen vanaf ongeveer 1410.
Derk van Keppel van Verwolde was dus een oom van de kinderen van zijn zwager Willem de Rode, die in 1432 overleed. Hij was dus een oom van Willem junior de Rode, die trouwens al in 1437 genoemd wordt met zijn zoon Wolter, en bij die gelegenheid vraagt de jonge Wolter aan zijn oom Herman van Keppel, om voor hem te zegelen.
Nu wordt het wat lastig: want is deze laatste Herman van Keppel nou een zoon van Derk van Keppel, of is hij diens broer?
Het definitieve antwoord daarop heb ik nog niet gevonden, maar we kunnen op grond van het voorgaande nu concluderen, dat de landscommandeur Herman van Keppel ofwel een broer was van Dirk van Keppel van Verwolde, ofwel diens zoon. Als hij diens zoon was, en dus geboren is rond 1410, dan was het wat krap bemeten om benoemd te kunnen worden tot landscommandeur voor 1433, want vermoedelijk moest je daarvoor wel wat ouder zijn. Daarom denk ik, dat Herman van Keppel, Landscommandeur van de Duitse Orde te Utrecht, een broer was van Derk van Keppel, heer van Verwolde.
Bovendien was de Landscommandeur een oom of neef (hij noemt Evert de Rode zijn neef) van Evert de Rode in 1334, en hij was vermoedelijk een jongere broer van Willem senior de Rode van Hekeren, zodat het daarmee nog wat waarschijnlijker wordt, dat Herman van Keppel de broer was van de heer van Verwolde.
Eventuele aanvullende gegevens worden natuurlijk zeer op prijs gesteld, ja zelfs wordt u aangemoedigd om een reactie te schrijven. Dat maakt het wat gezelliger, hier.
Niet dan? Wel toch!
mvg
Ronald Blancke
Je verhaal klinkt plausibel, zeker wat betreft het wapen. Ik kan hierin wel met je meegaan. Er is wel een maar...
In dit verband is het interressant dat er nog een Herman van Keppel landkommandeur van ca. 1345 tot 1378 is geweest (Nijhoff, GeDenkWaardigheden II, nr. 12 en GDW III, nr. 49). Een eeuw eerder dus.
En dat deze Herman mogelijk een zoon heeft die Wouter (Wolter) heet: Bij de vele ondertekenaars van de landvrede tussen Jan van Blois en een groot deel van Gelderland op 9 januari 1377 komen namelijk ook voor: "Wouter van Keppel heren Aernt soen, Wouter van Keppel heren Herman soen," (GDW, nr. 31) Herman zelf komt ook voor, maar geen Keppel-Verwolde.
De "maar" mijnerzijds betreft het feit dat ik in GDW in de vijftiende eeuw geen landskommandeur Herman van Keppel tegenkom. Zijn er twee Hermannen van Keppel landskommandeur geweest?
groet, Alfred
Alfred,
Om met het laatste te beginnen: Er was een Landscommandeur in de 15de eeuw, die door Büchel wordt genoemd. Hij stierf in 1442, zijn zegel was er eentje met drie Schelpen. Hij komt dus uit de Gelderse tak van Keppel. Baron van Keppel behandelt hem vrij uitgebreid in zijn artikel in NL 1920. Maar bespreekt hem daar dus in zijn artikelen over de Westfaalse van Keppel's.
Baron van Keppel maakt gewoon een flinke fout door gewoon weg te poetsen met één of ander rare redenatie, dat er door één of andere klerk een domme fout is gemaakt met dat wapen. En omdat er juist in de periode 1389-1410 sprake is in Westfalen (Epe en Munster) van een als geestelijke optredende Herman van Keppel uit het Westfaalse geslacht, en de landskommandeur na die periode actief is, maakt hij één persoon van deze twee personen.
De Westfaalse Herman van Keppel was een zoon van Herman van Keppel en Sophia Korff. Hij is geboren rond 1360 (schatting), was in 1389 in elk geval geestelijke (proost in Epe, en daarna domheer in Munster).
Maar er bestaat een heel klein stukje tekst, waarin staat, dat omstreeks 1410 Herman van Keppel terug trad uit de geestelijkheid. Dat is een notitie geweest van een necroloog in Munster.
Nadien komen we Herman van Keppel tegen in het Westfaalse gebied als vader van Ridder Gerd van Keppel. Dat is in overeenstemming met een kroniek waarvan de datering mij niet bekend is, maar die verhaalt, dat Herman van Keppel trouwde met een doofstomme dochter van Herman van Merveld. En dat blijkt te kloppen. De feiten daarvoor zijn duidelijk aanwezig. Ridder Gerd van Keppel, de zoon van de voormalige geestelijke Herman van Keppel, besluit n.l. in 1476 een Karthuiser Klooster te stichten op zijn bezit, de burcht van Wedderen (Wederden).
En hij bezegelt die oorkonde met een gedeeld wapen, dat door Fahne werd beschreven: Links het Keppelse wapen van de Ruiten op een Linkerschuinbalk, terwijl het rechtergedeelte het kenmerkende Hekwerk van de Merveld's vertoont. Gerd van Keppel geeft daarmee aan, dat hij een zoon is van een Merveld-dochter.
Eerder, in 1447 is ridder Gerd van Keppel huwelijksgetuige voor Bernd van Merveld, die zich verbindt aan een huwelijksafspraak met Aliken van Senden. Hij wordt daar "Vedder" genoemd van de aanstaande bruidegom, maar wordt ook genoemd zoon van de eerzame Herman van Keppel. Juist die betiteling is een sterke ondersteuning, want eerzaam werden juist geestelijken genoemd (in dit geval dus een voormalig geestelijke).
Na de dood van Gerd van Keppel probeert Johan van Merveld zich meester te maken van de Wedderense goederen, maar daarin wordt hij bestreden door Frederik van Keppel, zoon van de Ambtman van Twente, Herman van Keppel.
Deze Ambtman Herman van Keppel was de enige zoon van Gerd van Keppel, die weer de broer was van de geestelijke Herman van Keppel.
Herman van Keppel, de ambtman was dus een neef van ridder Gerd van Keppel.
En daarmee passen veel dingen nu goed in elkaar mbt deze generaties van Keppel in het Munsterse....
mvg
Ronald Blancke
Ik heb nog wat puntjes op de i over de Westfaalse tak van Keppel.
Het Internet is toch een fijne bron, nietwaar?
Zo vond ik een tekening van de grafsteen te Wedderen van ridder Gerd van Keppel. Hij overleed in 1477/1478 te Wedderen. Uit verdriet over de dood van zijn enige zoon Herman van Keppel te Neuss in 1475, heeft hij met zijn vrouw Hille Voet, en drie dochters het wereldlijke bestaan verruilt voor een kloosterleven.
Die grafsteen bevat de 4 wapens, die de grootouders van Gerd van Keppel beschrijven:
Keppel (ruiten) Merfeldt
Korff Stecke
Herman van Keppel X Sophia Korff ++++++++++++++Herman van Merfeldt X Beatrix Stecke
Gerd (X Locke) en zijn broer Herman v. Keppel X Margaretha van Merfeldt (erfdochter)
Herman v K. X Jacoba v Hacfort +++++++++++ Gerd van Keppel + 1478 X Hille Voet
Jacoba Frederik Herman Aleijd en Gerd +++++++++++++++ Herman van Keppel (+1475) X Frederuna Sasse
Typografisch is het allemaal niet zo mooi (de plusjes zijn om ruimte te maken)
Ronald Blancke
